औषधे फवारणीपूर्वी..

फवारणी करत असलेल्या औषधांचा परिपूर्ण रिझल्ट मिळणेसाठी ब्लॉगमध्ये दिलेल्या गोष्टींचा नक्की अवलंब करा.

शेतकरी मित्रांनो, डाळिंबशेतीमध्ये आपण विविध बुरषीनाषक-कीटकनाशके, तसेच अन्य जैविक औषधे इत्यादींची वेळोवेळी फवारणी घेत असतो. या फवारणी घेत असताना, आपण काही गोष्टींची योग्य काळजी घेतली तर आपल्याला औषधांचे रिझल्ट १००% मिळतात. आपण घेत असेलेली अनेक औषधें हि महाग असतात, त्यामुळे त्यांचा योग्य रिझल्ट मिळणे गरजेचे आहे. त्याकरिता स्प्रे घेण्यापूर्वी खाली दिलेल्या गोष्टींचा नक्की अवलंब करावा.

१) फवारणीसाठी योग्य स्प्रे गण अथवा नोझल चा वापर करावा.

ज्यावेळी आपण डाळिंब बहाराची सुरुवात करतो, त्यावेळी आपण वापरत असलेल्या स्प्रे गण अथवा नोझल चे कॅलिब्रेशन करून घेणे गरजेचे असते. आपण ज्या वेटेबल पावडर बुरशीनाशके वापरतो त्यामुळे आपल्या स्प्रे गण व नोझल च्या डिस्क चे छिद्रे मोठे होऊ शकतात त्यामुळे अधिकचे औषधें झाडावर जातात व ते औषधे झाडांवरून ओघळून जाण्याची शक्यता असते.

आपण जो स्प्रे गण अथवा नोझल वापरतो आहे त्याने मिळणारा फवारा इतकाही बारीक नसावा कि तो झाडांपर्यंत न जाताच वाऱ्याबरोबर दुसरीकडेच जावा, अथवा तो इतकाही मोठा नसावा कि तो झाडावर जाऊन मोठ्या प्रमाणात पाणी झाडावरून ओघळून जावे.

फवारणीचे थेम्ब हे झाडापर्यंत पोहोचतील एवढे मोठे असावेत पण झाडावरून ओघळून जाणार नाहीत इतपत बारीक देखील असावेत. स्प्रे गण / नोझल असा असावा कि स्प्रे झाडापर्यंत चांगल्या प्रमाणात पोहचावा पण तो ओघळून जाऊ नये. इटालियन स्प्रे गण या बाबतीत अधिक फायदेशीर ठरतात, त्यांच्या माहितीसाठी ९१५० १७५ १७५ या नंबरवर व्हाट्सअँप करावे. त्यामुळे पहिला मुद्दा लक्षात घ्यावा कि बाहेर सुरु करण्यापूर्वी, डिस्क चेक कराव्यात. तसेच योग्य स्प्रे किंवा नोझल ची निवड करावी.

२) स्प्रे नोझल ची व्यवस्थित अडजस्टमेन्ट करावी.

नोझलद्वारे फवारणी झाडांपर्यंत व्यवस्थित पोहचण्यासाठी एअर फ्लो व्यस्थित ठेवणे गरजेचे असते. जर एखादा रोग कंट्रोल करणेसाठी आपण फवारणी घेत आहोत पण एअर फ्लो अधिक आहे, व या माध्यमातून जर फवारणी झाडांपर्यंत न पोहचता वाऱ्याबरोबर इतरत्र उडत असेल तर त्याचा परिणाम आपल्याला अजिबात मिळणार नाही. आपण कितीही महागडी औषधें वापरत असू तर त्याचा रिझल्ट आपणास मिळत नाही.

वॉटर सेन्सिटिव्ह स्प्रे कार्ड मार्केट मध्ये मिळतात, ज्यांचा कलर पिवळा असतो व पाणी पडल्यावर त्यांचा कलर निळा होतो. असे कार्ड आपण फवारणीपूर्वी झाडाच्या आतील बाजूस, कॅनोपी मध्ये ठेऊ शकतो. त्यामाध्यमातून स्प्रे चे ड्रॉपलेटस किती प्रमाणात झाडाच्या आतील बाजूस येत आहेत, कॅनॉपीवर चांगला स्प्रे बसत आहे कि वाऱ्याबरोबर तो अधिक वाहून जात आहे या गोष्टी आपल्याला या माध्यमातून समजण्यास मदत होऊ शकते. व त्यानुसार आपल्याला स्प्रे नोझल ची ऍडजस्टमेन्ट करणे सोपे जाते.

३) बुरषीनाषकांची योग्य मात्रा पाण्यात मिसळा.

आपल्याला ज्या बुरषीनाषकांची फवारणी घ्यावयाची आहे त्यांची योग्य मात्रा पाण्यामध्ये मिसळून फवारणी घेणे गरजेचे आहे. फवारणी हि झाडापर्यंत पोहचावी पण ती झाडावरून ओघळून जाऊ नये याप्रमाणात पाणी प्रति एकर फवारावे. जर पाणी झाडावरून ओघळून जात असेल तर ती वाया जाते, व जमिनीखालील पाण्यामध्ये ती जमा होऊ शकते. स्पर्शजन्य बुरशीनाशकांच्या बाबतीमध्ये स्प्रे कव्हरेज वर विशेष ध्यान द्यावे. जशी जशी झाडाची कॅनोपी वाढत जाईल तसे तसे फवारणीचे पाणी वाढवत जावे.

४) पाण्याचा सामू चेक करावा.

अनेक बुरशीनाशके हे पाण्याचा सामू कमी जास्त असला तरी स्थिर राहतात, पण काही बुरशीनाशके जसे कि मॅंकोझेब, कॅप्टन इत्यादी बुरषीनाषकांचा रिझल्ट पाण्याचा पीएच अधिक असेल तर अत्यंत कमी प्रमाणात मिळतो. पाण्याचा पीएच जर अधिक असेल तर अनेक कीटकनाशकांचा देखील रिझल्ट चांगला मिळत नाही व महागडी कीटकनाशके वापरून देखील अनेक वेळा रसशोषक किडी, अळी यांचा कंट्रोल बागेत मिळत नाही.’त्यामुळे औषधें मिसळण्यापूर्वी पाण्याचा सामू ७ करून घ्यावा व नंतर औषधें पाण्यात मिसळून फवारावी, जेणेकरून फवारणीचा १००% रिझल्ट आपणास मिळेल. (याबद्दल अधिक माहिती पुढील लेख मध्ये)

५) केमिकल कम्पॅटिबिलिटी तपासणे गरजेचे.

उदाहरणार्थ, रिडोमिल सारखे जे औषधें विरघळणाऱ्या बॅग मध्ये येतात, असे बुरुशीनाशके निम ऑइल, फिश ऑइल इत्यादी ऑइल बेस प्रॉडक्ट्स किंवा बोरॉन कन्टेन्ट असलेल्या औषधांमध्ये मिक्स करणे टाळावे. कारण हि औषधें, या बॅग्स विरघळू देत नाहीत. जर दोन औषधें एकमेकांत चालत नसतील तर ते त्याचा साका तयार होतो. कधी कधी त्याची थाळ तयार होऊन फवारणीच्या टाकीच्या तळाशी ती जमा होते. त्यामुळे दोन औषधें एकत्रित फवारणी पूर्वी ती एकमेकांत चालतात कि नाही याची खात्री करून घ्यावी.

६) काही औषधें मिक्स करणे टाळावे.

काही औषधें एकत्रित फवारल्यास त्याचा परिणाम पिकावर स्क्रोचिंग येऊ शकते. त्यासाठी दोन किंवा अधिक औषधे मिक्स करून फवारण्यापूर्वी ते एकमेकांत मिक्स केल्यास चालतात का याची खात्री करून घ्यावी. नाहीतर त्याचा तोटा बागेत दिसू शकतो.

उदाहरणार्थ, सल्फर आणि अन्य ऑइल बेस प्रॉडक्ट एकत्रित फवारू नये. किंवा या दोन फवारणीच्या मध्ये किमान दोन आठवड्याचे अंतर असावे. तापमान अधिक असताना सल्फर फवारणी टाळावी. थंड अथवा ढगाळ वातावरणात कॉपर फवारणी टाळावी. फॉस्फरस बेस औषधें कॉपर मध्ये मिक्स करू नये. बाग ताणावर असताना, फॉस्फोरिक ऍसिड देणे टाळावे.ऑइल बेस प्रॉडक्ट सोबत कॅप्टन फवारले तर स्क्रोचिंग येऊ शकते. अशा विविध गोष्टी फवारणीपूर्वी लक्षात घेणे गरजेचे असते.

तसेच, औषधें टाकीत मिक्स करताना खालील क्रमाने अथवा लेबल वर दिलेल्या क्रमाने औषधें टाकीत मिक्स करावे.

• थोडे पाणी टाकीत टाकावे, व जोरात पाणी हलवावे.
• वॉटर सोल्युबल खते / औषधें.
• वेटेबल पावडर / स्लरी
• कोरडे / पाण्यात विरघळणारे दाणेदार औषधें
• लिक्विड औषधें
• इमल्सिफाय / ऑइल काँसंट्रेट
• उरलेले पाणी.

WATER-WSF-WP-WDG-EC

७) डेड कॅनॉपीवर आंतरप्रवाही बुरशीनाशके घेणे टाळावे.

झाडांची पाने मृत झाली असतील, किंवा वाळायच्या स्थितीत असतील किंवा ज्या पानांच्या शिरा मृत झाल्या आहेत. अशा झाडांवर आंतरप्रवाही बुरशीनाशके वापरू नयेत. आंतरप्रवाही बुरशीनाशके, मृत पेशी-मृत शिरांमधून वाहू शकत नाहीत त्यामुळे अशा झाडांवर ते व्यवस्थित पसरून काम करू शकणार नाहीत. म्हणून अशा ठिकाणी आंतरप्रवाही बुरशीनाशके वापरू नयेत.

८) रोगांचा प्रादुर्भाव कमी रचनेसाठी ओपन कॅनोपी महत्वाची.

वेळोवेळी छाटणी / झाडांना आकार दिल्यास, झाडांची कॅनोपी हि मोकळी राहते, बागेत सूर्यप्रकाश व्यवस्थित पसरतो. त्यामाध्यमातून बागेतील आद्रता कमी होते, ओलावा कमी होतो व त्यातून रोगांचा प्रादुर्भाव बागेत कमी होतो. शिवाय औषधांचे स्प्रे देखील व्यवस्थित पूर्णपणे झाडावर पसरतात.

श्री. सुशांत हिरालाल सुर्वे
डाळिंबशेती मार्गदर्शक, संगमनेर